1. Inleiding

De Nederlandse bouwsector staat voor een dubbele uitdaging: het oplossen van de woningnood en het terugdringen van de milieubelasting. In 2030 moet de milieu-impact van gebouwen met 50% zijn verminderd, en in 2050 moet de bouwsector volledig circulair functioneren. Prefab bouwmethoden bieden hierin kansen.

Door woningen te ontwerpen als materiaaldepots modulair, remontabel en losmaakbaar kunnen materialen na de gebruiksduur opnieuw worden ingezet. Dit leidt tot lagere MPG-scores, betere CO₂-prestaties en een hogere restwaarde. Deze whitepaper gaat in op de bouwtechnische principes, regelgeving en praktijktoepassingen van circulair prefab bouwen.

2. Beleidskaders en regelgeving

  • Klimaatdoelen: reductie milieu-impact met 50% in 2030, volledig circulair in 2050.
  • MPG (Milieuprestatie gebouwen): maximale score 0,8 sinds 2021; verlaging naar 0,5 ligt in de lijn der verwachting.
  • CB’23 Leidraad losmaakbaar bouwen: richtlijnen voor ontwerpprincipes die demontage en hergebruik bevorderen.
  • Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl): legt technische minimumeisen vast; circulariteit wordt via MPG en aanbestedingen meegenomen.

3. Principes van losmaakbaar bouwen

Losmaakbaarheid betekent dat een gebouw gedemonteerd kan worden zonder verlies van functionele onderdelen. Belangrijkste ontwerpprincipes:

  1. Droge verbindingen: schroef- of klikverbindingen i.p.v. lijm of kit.
  2. Gestandaardiseerde maatvoering: modules en elementen zijn uitwisselbaar.
  3. Modulaire casco’s: dragende structuren die eenvoudig verplaatsbaar zijn.
  4. Materialenpaspoorten: inzicht in samenstelling en herbruikbaarheid.
  5. Toegang tot verbindingen: geen verborgen lijmnaden of onbereikbare bevestigingen.

 

4. Bouwtechnische oplossingen

Verbindingen

  • Kliksystemen voor gevels en vloeren.
  • Bout/moerverbindingen in plaats van lassen.
  • Prefab betonelementen met herbruikbare ankers.

Materialen

  • Houtbouw (CLT, LVL, houtskelet) als circulair casco.
  • Biobased isolatie (hennep, vlas, houtvezel).
  • Droge vloersystemen en circulaire dekvloeren.

Installaties

  • Prefab installatiewanden die los uit te nemen zijn.
  • Plug-and-play aansluitingen voor elektra, water en ventilatie.

 

5. Koppeling met MPG en CO₂-reductie

  • Hergebruik verlaagt de milieu-impact in de MPG-berekening.
  • Biobased materialen slaan CO₂ op in plaats van uit te stoten.
  • Losmaakbare verbindingen verlengen de levensduur en verhogen de restwaarde.
  • Resultaat: prefab woningen met een MPG-score ver onder 0,8 en een significant lagere CO₂-footprint.

 

6. Uitdagingen en kansen

Uitdagingen

  • Hogere ontwerp- en engineeringkosten.
  • Nog beperkte markt voor terugname en hergebruik.
  • Juridische vraagstukken rondom materialenpaspoorten en eigendom.

Kansen

  • Snellere vergunningverlening door aantoonbare duurzaamheid.
  • Hogere restwaarde door remontabele opzet.
  • Sterke positie bij aanbestedingen met circulariteitscriteria.

 

7. Bronnen